GLOORT ER LICHT AAN DE LEDHORIZON?

Vittorio Simoni valt meteen met de deur in huis. Is de ledlamp de kinderziekten al te boven gekomen, vraagt hij zich af? "Er zijn vandaag echt wel goede kwaliteitsproducten op de markt", begint Stijn Pittomvils, verantwoordelijk voor quality & development bij Multiline. "Ook het gezoem van ledlampen is de laatste jaren sterk verbeterd, net als de technologie om de led te koelen", vindt Jan Indekeu, international sales bij Doxis Lighting Factory. "De positie waarin een ledspot hangt, heeft eveneens een impact op de
afvoer van warmte Frank Wouters, general director van Doxis Lighting Factory:
"Voortaan staat de Europese Unie enkel nog de ledtechnologie toe omwille van duurzaamheid, recycling en natuurlik energie-efficiëntie. In uitzonderlijke gevallen kan worden teruggegrepen naar andere lichtbronnen." "De led an sich is niet recycleerbaar", bemerkt Kristof Pycke, art director bij Kreon. "Er is een politieke keuze gemaakt. Of dit de juiste keuze is? Dat zal de toekomst moeten uitwijzen. Sommige leds hebben een levensduur tot wel 150.000 ur. Als fabrikant doe je aan ontwikkeling in functie van de markt die je wilt bedienen. Voor de residentiële markt volstaat en product met 25.000 tot 30.000 levensuren.

Tl-lamp in verdomhoekje

De geleidelijke overgang naar ledverlichting is een proces van ettelijke jaren, aldus Pieter Schotsmans, product manager bij Kreon. Patrick Claes, bestuurder van Europ Electric, vult aan: "Na de ban op de professionele compact fluorescentielamp (CFL) in februari dit jaar, is nu ook de tl-lamp aan de beurt. En het gaat niet enkel om de alomtegenwoordige T8, de tot voor kort als zuinigste omschreven T5 zit eveneens in het verdomhoekje. Vanaf 25 augustus mogen deze lineaire fluorescentielampen niet meer worden geïmporteerd of gefabriceerd in Europa weens de aanwezigheid van het schadelijke kwik. Ja, er is een uitfasering aan de gang, maar eindgebruikers krijgen meer dan genoeg tijd om over te schakelen."

Design van Ingo Maurer

"Zijn bestaande armaturen geschikt voor ledlampen en hebben fabrikanten daar zeggenschap over?", polst Vittorio Simoni? Frank Wouters: "Met ledverlichting ga je veel kleiner. Als fabrikant trachten we de nieuwe technologie nieuwe mogelijkheden te geven: kleinere armaturen waarmee de gebruiker meer en finer kan spelen op een discrete manier. Ik noem dit het individualiseren van oplossingen voor licht. Deze game changer heeft ervoor gezorgd dat bestaande armaturen kunnen worden aangevuld met nieuwe armature met nieuwe technische mogelijkheden.

Kristof Pycke: "Jammer voor architecten die verlichting als een deel van hun architectuur gebruikten, zoals in projecten van de jaren negentig. Daar is op termijn geen oplossing voor. Bovendien: als je in de eighties designverlichting van pakweg Ingo Maurer hebt gekocht, kan je de halogeenlamp op den duur niet meer vervangen. En dat vind ik wel een verlies.

Maatwerk en one-offs

Vittorio Simon is nieuwsgierig naar de verhouding tussen maatwerk en gestandaardiseerde armature in de verlichtingsbranche. Frank Wouters: "30 procent van de omzet van Doxis komt niet voor in onze productencatalogus. Deze telt vandaag nochtans 340.000 varianten die kunnen worden besteld. Wij zien onszelf als een bedrijf dat een aantal legoblokken in huis heeft. Als de klant iets wenst dat niet in one catalogus is opgenomen, gaan we aan de slag met one legoblokken om maatwerk te leveren. Uiteraard zijn wij helemaal mee met de laatste nieuve technologie, die overigens elke zes maanden min of meer verandert. Jan Indekeu: "Je hebt bedrijven die op zoek zijn naar een armatuur dat nog niet bestaat en die absoluut in een bepaalde ruimte willen installeren omdat ze er ongelofelijk mooi tot uiting komt. Het gaat dan meestal om zogenaamde one-offs, waarvoor een eenmalig design wordt gecreëerd en waaraan natuurlik wel een prijskaartje hangt. Pieter Schotsmans: "Kreon kan op maat gemaakte toestellen met een specifieke lichtbron ontwerpen voor doelgerichte applicaties, bijvoorbeeld voor een winkel of een cosmeticabedrif. Met fosformixen in de leds is het mogelijk om expliciete kleuren te satureren of desatureren.

Een schat aan kennis

De Belgische verlichtingsindustrie staat te goeder naam en faam bekend in het buitenland. Hoe is ze daarin geslaagd, wil Vittorio
Simon weten? Frank Wouters: "In België produceren we per inwoner vier keer meer lichtarmaturen dan bijvoorbeeld in Duitsland. Dit heeft ertoe geleid dat er bij ons een grote concentratie van verlichtingsbedrijven is. En daar zit een enorme drive achter waardoor hier veel innovative producten ontstaan, wat in het buitenland wordt erkend." Pieter Schotsmans: "Trends worden in ons land sneller opgepikt. Dat gaat niet onopgemerkt voorbij want leveranciers lanceren hun nieuwe producten meer dan eens op onze markt." Frank Wouters: "Er is in België bijzonder veel knowhow beschikbaar, maar het is onderling heel moeilijk om die specialistische kennis te vergaren. In Duitsland kan je naast de opleiding tot interieurlarchitect eveneens voor lichtarchitect studeren. Bij ons vult de vzw Groen Licht Vlaanderen als kenniscentrum een zekere leemte op, en dit op academisch niveau. " Groen Licht Vlaanderen is een verlichtingscluster van meer dan 80 aangesloten organisaties. De cluster wordt erkend door de Vlaamse Overheid (VLAIO, Agentschap Innoveren & Ondernemen) als een Innovatief Bedrijfsnetwerk rond integratieve en geconnecteerde verlichting. Groen Licht Vlaanderen wil samen met haar steunende leden onder meer een neutral aanspreekpunt zijn voor organisaties en doorverwijzen naar externe partners voor neutral advies en lichtmetingen op maat. Verder richt de organisatie kwalitatief hoogstaande opleidingen en studiedagen in voor werknemers uit de verlichtingssector.

Architecturale vriiheid

"Bij Multiline is er altijd een wisselwerking tussen lichtontwerper en interieurarchitect om tot een harmonisch geheel te komen" geeft Stijn Pittomvils aan. Frank Wouters: "Licht maakt integraal deel uit van architectuur. Toch ontwerpen architecten vaak enkel op daglicht. Het is een kunst te verlichten wat niet verlicht is. Vroeger werd licht bekeken als iets technisch, vandaag kan je in een lichtontwerp echt een boodschap uitdragen. Ik zeg altijd: 'if you cannot touch it than it's real'. Bakstenen kan je vastpakken, licht niet. Licht zorgt ervoor dat de indruk die je krijgt van tel is. Kristof Pycke: "Elke goede architect gebruikt zowel zonlicht als kunstlicht om sfeer te scheppen in zijn architectuur. Belgische architecten hebben heel veel vrijheden, hun Nederlandse collega's zijn gehouden tot een uniforme regeling waardoor zij minder nood hebben aan maatwerk en specifieke oplossingen.

Lichtgevende toekomst

Wat heeft de toekomst in petto? Frank Wouters: "Led gaat alleen maar efficiënter en kleiner worden. Volgens mij wordt er in de
toekomst zwaar ingezet op lichtgevende folies, een nieuwe technologie die nu nog in haar kinderschoenen staat maar heel wat in huis heeft om iets te groeien tot dé grote innovatie."