De terugkeer naar het gezond verstand

Op het vlak van nieuwbouw valt er een enorme evolutie te verwachten”, begint Dirk Reynders, technical manager ETICS bij DAW Belgium. “Denk aan technologieën in prefabsystemen en het opwekken en opslaan van energie. Qua renovatie is er in België een heel groot woningbestand dat energetisch moet worden geoptimaliseerd. Daar komen onze gevelisolatiesystemen bijzonder goed van pas. Verder is er een belangrijke taak weggelegd voor bijvoorbeeld Xthermo, de Belgische federatie van fabrikanten van buitengevelisolatiesystemen, om het kluwen van de wetgeving af te wikkelen met duidelijke informatie en de beste oplossingen naar voren te schuiven.”

In de modder

“In plaats van verplichtingen op te leggen moet de overheid de actoren in de bouwwereld alle kansen en mogelijkheden geven. Want dat leidt tot concurrentie en prijsdruk”, vindt Paul Ceyssens, aankoop- en allround manager bij Haex. “Om een betaalbaar product in de markt te zetten, hebben fabrikanten de overheid niet nodig.”
Patrick Cools, sales manager bij DAW Belgium: “Onze overheid duwt je in een hoek van subsidies en verplichtingen. Als producent is het een hele uitdaging om dit alles op te volgen en er op in te spelen.”
“Het is jammer dat de overheid de richtinggevende factor is”, zegt Bram Nickmans, burgerlijk ingenieur-architect en vennoot bij Drieskens & Dubois. “Als je wilt evolueren, heb je uitvinders nodig die de richting aangeven. Nu zwenken wij naar wat er wordt gevraagd, terwijl de vraag eigenlijk onzinnig is. De wetgever staat niet met zijn schoenen in de modder op de werf. Ik hoop dat we in de toekomst terugkeren naar het gezond verstand.”

Gulden middenweg

Patrick Cools: “In de bouwsector is niet iedereen mee met de nieuwe technieken en de normen die worden opgelegd. Je moet kennis van zaken hebben en vooral kunnen volgen wat er allemaal op ons afkomt. Een pittige uitdaging!" De toekomst van de bouwsector begint al in de opleiding tot vakman, architect, ingenieur, noem maar op. Daar moeten leerlingen en studenten zich bewust worden van de producten die in de bouwsector verkrijgbaar zijn”, meldt Sven Daniëls, account manager Iso-Façade bij Nelissen Steenfabrieken. “Ik vind bovendien dat je in elke bouwgerelateerde opleiding eens effectief moet meedraaien in de bouw.”
Verny Verachten, bestuurder van Wall Systems en IC Service: “De bouwsector evolueert zeer snel, net als de techniek die eraan komt en die handenvol geld kost. Bovendien zijn de benodigde techniekers niet altijd mee om te doen wat ze zouden moeten doen. In de sector van gevelisolatiesystemen zien wij een sterk dalende particuliere markt. Renovatie daarentegen is enorm toegenomen. Daarom moeten we op zoek gaan naar de gulden middenweg. Zolang bouwheren de rekeningen en de huidige prijzenslag kunnen betalen, is er geen probleem. Maar zodra ze de centen niet meer hebben, stopt het verhaal. Dat geldt zowel voor particuliere investeerders als voor projectontwikkelaars. Momenteel bevinden wij ons nog altijd in een groeimarkt waar we met Wall Systems en IC Service kwaliteit en ‘klant is koning’ hoog in het vaandel dragen.”

Collectief verwarmen

“De toekomstige uitdaging ligt in energie”, aldus Paul Ceyssens. “Maar nieuwe technieken zoals een warmtepomp en een collectief verwarmingssysteem gaan gepaard met hogere kosten voor aankoop, onderhoud en herstelling. Een leaseformule waarbij bewoners maandelijks een vast bedrag betalen, wint dan ook aan terrein.”
Bram Nickmans: “We onderzoeken momenteel de mogelijkheden van collectief verwarmen. Bij dit systeem van blokverwarming moeten de bewoners een switch maken. Want het biedt niet het comfort dat ze gewoon zijn. De thermostaat hoger zetten om het snel warm te hebben, dat is er niet bij.”

Innovatie stimuleren

“De productie van gevelstenen verslindt enorm veel energie”, vertelt Sven Daniëls. “Op de site van Nelissen Steenfabrieken verbruiken we tussen 40.000 en 45.000 kuub gas per dag. Met ons zonnepark vullen wij onze dagelijkse energiebehoefte aan. Een aanvraag om een windturbine te plaatsen werd afgewezen, wegens geluidsoverlast voor de omgeving. Vreemd genoeg kan je in een aanpalende gemeente wel een vergunning voor windmolens krijgen. In een nieuwe fabriek maken we al gebruik van waterstof om tegen 2050 CO2-neutraal te zijn. Echter, vandaag bestaan er geen steenovens die op waterstof draaien. Sterker nog, er zijn geen andere energietechnieken ontwikkeld die genoeg energie opwekken om gevelstenen te kunnen bakken. Dus: waar stopt het verhaal en waar begint de werkelijkheid? Want de naleving van de wet moet wel realiseerbaar zijn.”

Dave Palmers, sales manager bij Daikin Belux: “Innovatie ontstaat meestal pas op het moment dat er een effectieve vraag is. Het is verstandig om innovatie te stimuleren. Een warmtepomp heeft vandaag het hoogste energielabel, A+++. Europa wijzigt dit binnenkort in een B- of C-label en rekent erop dat de producenten alles in het werk stellen om weer het A-label te behalen. Maar nieuwe ontwikkelingen worden steeds complexer, met wellicht meer gespecialiseerd onderhoud door een geschoolde technicus.”

Wereldwijde bewustwording

“Er zijn vele vormen van ecolabels, maar de coherentie tussen al de verschillende labels is zoek”, geeft Patrick Cools aan. “Uiteindelijk draait het om de intrinsieke eigenschappen van het product.”
Dave Palmers: “Ecolabels bewijzen hun nut en sorteren effect. Net als de EPB-regelgeving, die ontstaan is uit een wereldwijde bewustwording dat we, door de klimaatsverandering en energietekorten, in de nabije toekomst voor aanzienlijke problemen kunnen komen te staan. Als EPB er nooit was gekomen, plaatsten wij nu wellicht nog altijd een isolatielaag van 5 centimeter rotswol. Dus in die optiek is het goed dat we niet ziende blind zijn en doen alsof er niets aan de hand is.”
“De ene EPB-verslaggever rekent 500 euro aan voor zijn takenpakket, een andere 2000 euro”, merkt Bram Nickmans op. “Maar die laatste voorziet wel een huis waar je 20 jaar en langer tevreden bent over de energieprestatie en het binnenklimaat. Valt het verschil van 1500 euro buiten je budget of wil je het gewoon niet uitgeven, dan heb je er achteraf gegarandeerd spijt van.”

Impact op het milieu

Dirk Reynders: “Ook sierpleister ontsnapt niet aan de strengere milieuwetgeving die Europa ons oplegt. Als producent zien we ons gedwongen om de toevoeging van biocide te beperken. Daardoor worden gevels nu makkelijker groen. Anderzijds zorgen de grotere isolatiepakketten ervoor dat oppervlaktecondensatie sneller optreedt. Dat versnelt dan weer algengroei, zeker op een noordgevel. Je verwacht toch dat een evolutie verbetering brengt, maar soms gaat ze gepaard met een negatief effect. Een oplossing bestaat erin de gevels te schilderen. Een verflaag is de beste bescherming tegen vergroening, zeker in geval van lichte kleuren.”

“België is het enige land in Europa waar men niet standaard voorziet om sierpleister te schilderen in twee lagen”, weet Verny Verachten. “Met Wall Systems hebben wij twee naast elkaar gelegen woningen aan een test onderworpen: de ene werd geschilderd, de andere niet. Het resultaat? Een hemelsbreed verschil! Al bij al gaat het om een meerprijs van 15 tot 20 procent, maar die uitgave staat meestal niet op het budget van de bouwheer. Als je de keuze maakt om je woning na een aantal jaren te schilderen, spreken we van een beduidend hoger budget. Klanten kiezen meer en meer voor duurzame oplossingen, daarom maken afwerkingen met harde bekledingen zoals steenstrippen en tegels een sterke groei door.”

Bram Nickmans: “Net als een verwarmingsketel moet ook een gevel met sierpleister periodiek worden onderhouden. Hoe functioneler je die pleisterlaag kunt houden, hoe minder impact ze heeft op het milieu. En dat wordt vaak vergeten.”

Circulariteit en hergebruik

“Je moet een gebouw vooruit kunnen projecteren: in welke staat bevindt het zich over pakweg 50 jaar?”, vervolgt Paul Ceyssens. “Op het vlak van circulariteit mogen we echter niet naïef zijn. In theorie kan je vandaag een gevelpaneel plaatsen en het na een halve eeuw weer afnemen, transporteren, stockeren en hergebruiken. Maar gaat dat effectief gebeuren? Ook circulariteit heeft zijn grenzen.”

Dirk Reynders: “De gevelisolatiesystemen die wij in de markt zetten, zien er naar circulariteit toe op het eerste zicht misschien niet al te best uit: de verschillende onderdelen zijn met elkaar verlijmd en niet meer te scheiden. Maar als je ETICS in zijn milieu in balans plaatst, is het op zich niet zo belastend. Door de lange levensduur van het systeem, de energiebesparing die het oplevert en de beperking van de CO2-uitstoot, heeft een ETICS een lage life-cycle impact op de leefomgeving. En eens end of life, kan je het vermalen en eventueel hergebruiken.”

Informatief advies

“In ons architectenbureau worden wij overstelpt met allerlei informatie uit de bouwsector. Daar moeten we kritisch en slim genoeg mee omgaan”, oordeelt Bram Nickmans. “Tegenwoordig werken wij meer en meer samen met gespecialiseerde bureaus om de technieken in een project op punt te stellen. In het huidige kluwen van de wetgeving is dat voor ons wel eens een brug te ver.”
Patrick Cools: “Een particulier die wil bouwen of renoveren ziet soms door de bomen het bos niet meer. Je moet al snel langs talloze verschillende kanalen informatie inwinnen.”

“Het is aan ons om de klant deskundig advies te geven. Zo kan hij informatie filteren en de beste keuzes maken. De ene kiest voor het strikt noodzakelijke, de andere gaat voor overkill. Een goede maatstaf zou zijn dat je meer dan gemiddeld doet, op voorwaarde dat het te betalen is”, stelt Paul Ceyssens.

Dave Palmers: “Wij komen in de picture aan het eind van de renovatiecyclus. De experts van Daikin Belux geven bouwpromotoren, architecten en bouwheren gericht en onafhankelijk advies over warmtepompen. We communiceren open over de mogelijkheden en leiden hen naar het maken van de juiste keuzes. Tegelijk proberen wij het negatieve beeld te nuanceren van de warmtepomp als energievreter. Noem het gerust educatie op alle niveaus. En die is belangrijk, want uiteindelijk gaat het om een forse investering.”
Patrick Cools: “Het is geen sinecure om de snelle evolutie in de bouwsector en in de wetgeving bij te benen. Volgens mij moeten we fact based uitleggen wat de toegevoegde waarde is van wat wij aanbieden. Bijkomend is het zaak dat alle spelers in de bouw elk met hun knowhow elkaar ondersteunen om de eindklant deskundig te informeren, te begeleiden en de beste oplossing aan te reiken in het kluwen waarin we ons vandaag bevinden.”

Haalbaar en betaalbaar

“Ik herinner me nog levendig de woorden van medestichter Gaston Nelissen bij de intrede van de vierde generatie in Nelissen Steenfabrieken, wat gepaard ging met de komst van nieuwe industriële ontwikkelingen: ‘Probeer gewoon goed te doen wat je goed kunt. Probeer daarin te evolueren zonder het wiel weer uit te vinden.’ Dat is van belang voor de hele bouwsector. Sta open voor innovatie, leg een stabiele basis, maar hou het betaalbaar. Daarnaast is het onze taak om een goede adviseur te zijn. We staan pal achter de producten die we in de markt zetten en brengen daarbij alle aspecten in kaart”, knikt Sven Daniëls.

Verny Verachten: “Technische vernieuwing mag geen grenzen kennen, het moet allemaal wel betaalbaar blijven.”
“Als alle betrokkenen bij het bouwproces blijven nadenken over aspecten zoals besparingen en duurzaamheid, zullen we ver komen. De hele sector kan niet anders dan ‘milieudenken’, iedereen moet de switch maken. Het is ook belangrijk om te leren van de fouten uit het verleden en met gezond verstand de totaalbalans van een product op te maken. Zo hebben we kans van slagen”, besluit Paul Ceyssens.