ALTERNATIEF BOUWEN - HOUTSKELETSTRUCTUUR VAN DE BOVENSTE PLANK

B&B Sasput is een uniek brasserie- en bed & breakfast-concept, midden in een groene omgeving. Het Limburgse fietsroutenetwerk en het wandelnetwerk aan de Mombeekvallei liggen op een steenworp afstand. Ook bedrijven, ondernemers en leidinggevenden zijn er aan het juiste adres voor een brainstorming, teambuilding, funbuilding of vergadering.

Dynamische studie

De drie bouwlagen van het pand met in totaal zeven gastensuites zijn opgetrokken uit een 600 vierkante meter grote houtskeletstructuur. “Eind februari 2017 is de eerste spade in de grond gestoken”, opent bouwheer Dirk Peeters, tevens stichter en CEO van Cooltech in Alken. “Waarom de keuze voor houtskeletbouw? Enerzijds speelde de snelheid van bouwen een rol: het gebouw is neergezet in minder dan negen maanden en volledig onderkelderd, met een ondergrondse wasserij en parkeerplaatsen. Anderzijds willen we zo veel mogelijk zelfvoorzienend zijn. Het pand heeft geen thermische inertie en is bijna energieneutraal. Wij hebben een dynamische studie laten uitvoeren en maken gebruik van vijf lucht-luchtwarmtepompen, die zijn opgedeeld per laag. Verder is het gebouw uitgerust met de meest moderne energietechnieken.”

Flinke tijdwinst

“Houtskeletbouw is een techniek die al heel lang bestaat”, vertelt Dirk Bokken, zaakvoerder van houtskeletbouwbedrijf HSBB. “Deze alternatieve bouwmethode is in ons land niet zo bekend, maar komt de laatste 10 jaar steeds meer op. Voorbeelden zijn woningbouw en optoppingen van appartementsblokken.”
Architect Egide Meertens: “In Ukkel heeft ons team een particuliere woning ontworpen in CLT, cross laminated timber of kruislaaghout. Precies omdat zo een bouwproces veel sneller verloopt want ter plaatse was er geen optie om de stoep tijdelijk in te nemen.” Carlo Janssen, projectmanager bij Bouw & Interieur Gebroeders Janssen: “In traditioneel bouwen worden hele projecten tegenwoordig ook met prefab elementen en dus in sneltempo geconstrueerd.”

Maatvast concept

Dirk Peeters: “De structuur van B&B Sasput is vooraf volledig in 3D uitgetekend. Ook de verschillende technieken zijn op voorhand bestudeerd en mee ingetekend. Dat maakt het mogelijk om tijdens de productie van de gevelelementen en vloerdelen reeds de nodige uitsparingen te voorzien voor onder andere kokers en doorvoeren. Fabrikant Dupac heeft het 3D-ontwerp vervolgens omgezet in uitvoeringsplannen om de CNC-machines aan te sturen. HSBB kreeg de verschillende bouwelementen op de werf aangeleverd met de nodige plannen voor de opbouw.”
Dirk Bokken: “Houtskeletbouw is ook een maatvast concept. De volledige structuur wordt nauwgezet getekend. Daardoor zijn we in staat de ramen tijdig te bestellen, zodat ze samen met de gevelelementen kant-en-klaar op de werf geleverd en geplaatst kunnen worden. Ook andere maatafhankelijke elementen, zoals de keuken, bestellen wij al na het ontwerptraject.”

Minder CO2-uitstoot

De oorsprong van houtskeletbouw ligt in Canada en Scandinavië. Deze houtbouwstructuur is gegroeid vanuit een droog en koud klimaat, terwijl in België eerder een nat klimaat heerst, merkt Egide Meertens op. Speelt dat een rol in de voorkeur voor de bouwmethode? Dirk Bokken: “In onze contreien zit nu eenmaal een massa klei in de bodem en daarom worden hier zo veel bakstenen gebakken. In de Noorse landen is er dan weer hout in overvloed. Toch zeg ik altijd: als je in Brugge of Gent alle houtstructuren wegneemt, staat de stad niet meer overeind.”

Carlo Janssen: “Traditioneel bouwen maakt sinds jaar en dag gebruik van betonblokken en bakstenen. Een baksteenfabrikant zoals Nelissen produceert tegenwoordig ook CO2-vriendelijke bakstenen. Het bouwen van een houtskeletstructuur gaat in de meeste gevallen gepaard met het metselen van een façadesteen, dus je blijft dan deels gebonden aan de traditionele bouwmethode.”
Jurgen Philtjens, sales director BeLux-France bij Nelissen Steenfabrieken: “Als fabrikant van gevelstenen zijn we naarstig op zoek naar alternatieven. Steenstrips bijvoorbeeld worden alsmaar belangrijker. Een ander alternatief zijn smallere afmetingen, omdat het fabricageproces van slankere stenen minder CO2 uitstoot. De baksteen is hoe dan ook een traditioneel product dat niet van de markt zal verdwijnen. Wij focussen ook op droogstapelsystemen, maar die lossen de verwachtingen vooralsnog niet in.”

Wanden in steenstrips

“Staat men in Nederland verder dan in België omdat er al volledige wanden in baksteen worden gefabriceerd en gemonteerd?”, polst Egide Meertens. Carlo Janssen: “Een echte metser wil een truweel in handen hebben en op een baksteen kunnen kloppen. Steenstrips zijn duurder omdat ze meestal nog gezaagd en dus extra bewerkt moeten worden. Maar eens je steenstrips aan het plaatsen bent, verloopt de verwerking sneller. Steenstrips kunnen in de werkplaats droog gemaakt en gemonteerd worden tot een volledige wand, zodat je ze niet meer op de werf moet vermetselen. Je bent dan ook niet afhankelijk van de weersomstandigheden en wint aan snelheid tijdens de uitvoering.”

Pro’s en contra’s

Zwitserse architectuur is uiterst verfijnd uitgelijnd, vindt Egide Meertens, binnenin profileert het hout zich ook als hout. De constructie toont de puurheid van het materiaal en steekt het niet weg achter een wand of baksteen. Ze respecteert het materiaal in zijn eigenheid. Bart Van Aerschot, zaakvoerder van De Huissmid, reageert: “Alles heeft pro’s en contra’s, maar de keuze ligt bij de bouwheer. Als die een hart voor hout heeft, moet je niet afkomen met staal of steen. Onze grootste concurrent zijn de systemen, niet de conculega’s staalframe of houtskeletbouw.” Dirk Bokken: “Heel weinig bouwheren vergelijken onze offertes met staalframe of de traditionele bouwmethode. Meestal komen ze bij ons terecht via hun architect die alleen maar met houtstructuur werkt. Dergelijke klanten zijn overtuigd van houtskeletbouw en houden voet bij stuk.”

Evolutie naar unitbouw

Bart Van Aerschot: “Naar de toekomst toe moeten we ons eerder de vraag stellen hoe wij op een alternatieve manier een woning kunnen neerzetten. Gaan we dat nog langer op traditionele wijze doen en ter plaatse alle bouwelementen samenvoegen? Of gebeurt dit inhouse of in een fabriek? Het antwoord wordt ook bepaald door de schaarste aan vakmensen op de arbeidsmarkt. Daar moeten wij oplossingen voor vinden. Een woning of een wand kan je bijvoorbeeld op voorhand uittekenen en daarna door een niet-vakman in elkaar laten zetten. Engineering en tekenwerk gekoppeld aan een eenvoudige uitvoering.”
Carlo Janssen: “Alternatief bouwen evolueert vooral naar unitbouw, die in een atelier wordt geconstrueerd. In België zijn al firma’s op de kar gesprongen. Traditioneel bouwen daarentegen zal niet verdwijnen. Ik stel dat vast bij openbare werken, waar projecten doorgaans met BIM of Building Information Modelling in goede banen worden geleid. En dit door een betere informatie-uitwisseling centraal te stellen en te anticiperen op problemen die men vaak tegenkomt bij de uitvoering.”